Hoe lanceer je een schrijfgroep? 

Ben je ook een van die schrijvers die in alle stilte zit te ploeteren aan een tekst die niemand leest? Een schrijfgroep trekt je uit je schrijfkamer en doorbreekt het clichébeeld van ‘de eenzame schrijver’. Maar hoe raak je in of aan een schrijfgroep en dus aan lezers? 

Uit het VERZIN-archief (herfst 2010)

Door Erik Vanhee

Tot in de kleinste dorpen wisselen leesgroepen hun leeservaringen uit. Schrijfgroepen zijn er daarentegen maar weinig, terwijl toch 14,6% van de bevolking in Vlaanderen (creatief) schrijft*. Leden van een schrijfgroep lezen je tekst en geven een frisse kijk op wat je schrijft. Bovendien beleef je meer plezier aan schrijven omdat je beseft dat je niet als enige zit te werken aan een tekst. 

Met een schrijfcursus naar de startbaan

Waar vind je andere schrijvers? Op een schrijfcursus, zo blijkt. Hoe langer de cursus duurt, hoe beter je elkaars teksten en noden aan feedback leert kennen én hoe groter de kans dat een groepje deelnemers na afloop wil doorgaan en een schrijfgroep wil vormen. Bovendien zullen de leden vaak binnen eenzelfde genre schrijven, wat de feedback makkelijker maakt. 

Kortom, kijk welke cursus het beste aan je voorkeur beantwoordt en schrijf je in. Breng in de loop van de cursus je behoefte aan een schrijfgroep ter sprake. Veel kans dat de docent je op weg helpt of dat je een medecursist treft met wat organisatietalent. Zijn verre verplaatsingen moeilijk, kies dan voor een lokale schrijfcursus waaruit een lokale schrijfgroep kan groeien.

De bib als lanceerplatform

Wil of kun je geen cursus volgen, ga dan eens praten met je bibliothecaris. Misschien heeft jouw bib een leesgroep en zitten daar potentiële schrijvers bij? Van de mensen die veel lezen, willen er altijd enkele met schrijven beginnen of zijn er enkele al stiekem bezig op hun ‘zolderkamertje’.

Vraag je bibliotheek de zoekactie naar andere lokale schrijvers te coördineren, een aankondiging te zetten op hun website, in de nieuwsbrief van de gemeente, en eventueel zelfs een lokaal ter beschikking te stellen of te regelen. 

Warmlopen met een schrijfdocent of schrijver

Een autonome schrijfgroep werkt doorgaans zonder professionele begeleider. Dat is lastig, zeker in het begin. Daarom is het geen goed idee om zomaar wat mensen bij elkaar te zoeken en ‘we zien wel’ te denken. 

Een ervaren amateurschrijver die al cursus heeft gevolgd, neemt best de leiding op zich. Nog beter kun je een schrijfdocent of professionele schrijver vragen of hij de schrijfgroep mee op het spoor wil zetten. Een docent kan je een kader aanreiken voor schrijfopdrachten en eventueel een leerlijn uitzetten. Hij kan vooral een systeem introduceren om goed en passend feedback te geven. Kies een docent of schrijver die zijn persoonlijke schrijfstijl niet als norm oplegt. 

Allicht betaal je een vergoeding voor die begeleiding. Creatief Schrijven vzw kan in die kosten tegemoetkomen en kan je ook een lijst met ervaren schrijvers en schrijfdocenten bezorgen. 

De online schrijfclub

Voor online schrijvers en virtuele media ligt een online schrijfgroep voor de hand. Het is makkelijker om aan te sluiten bij zo’n online schrijfgroep door de anonimiteit en de snelheid van communiceren. Je vermijdt verre verplaatsingen, terwijl je toch met andere schrijvers kunt communiceren. In principe is het aantal leden van een ‘online schrijfcommunity’ onbeperkt, maar dan heb je natuurlijk niet met iedereen contact. 

Er zijn maar weinig schrijfclubs die enkel online functioneren. Je mist het ‘realtime’ sociaal contact, onmisbaar om het vertrouwen op te bouwen dat de basis vormt voor efficiënte en zinvolle feedback. De kans op misverstanden is groter want leden kunnen hun feedback onvoldoende toelichten. Bij het eerste conflict dreigen leden ook af te haken. Om dit op te vangen komen sommige online schrijfgroepen jaarlijks toch een keer in het echt bij elkaar. 

Toen in maart 2020 de COVID-19-epidemie heel wat activiteiten en ontmoetingen onmogelijk maakte, zochten een heel aantal schrijfgroepen een online alternatief. Dat zorgde ervoor dat een aantal van die groepen ondertussen met een duaal systeem werken: je kan in het echt of online de samenkomst bijwonen.

Als je een online groep wilt oprichten, kun je best met een live vergadering beginnen om ‘de huisregels’ vast te leggen. Goed werkende online schrijfclubs zijn vaak gebaseerd op een vroegere gezamenlijke ervaring in de ‘echte’ schrijfwereld, waar de leden elkaar kenden voor ze online gingen (bijvoorbeeld uit een schrijfcursus). 

Lanceer zelf een schrijfgroep 

Als je nergens steun vindt, kun je er nog altijd zelf aan beginnen. Zoek geïnteresseerden via een oproep op de website van Creatief Schrijven, een advertentie in een literair (online) tijdschrift of een oproep in een (cultuur)blad of nieuwsbrief,  … Waar je de advertentie plaatst, bepaalt of je beginners of gevorderden aantrekt. Je kan ook online, via sociale media of een eigen website, een oproep lanceren. Zeker als je een online schrijfgroep wil starten, zal je de schrijvers ook online moeten zoeken en bereiken.

Neem contact op met schrijfdocenten en vraag of ze geïnteresseerden kennen uit hun groepen of een oproep willen doen in hun cursus. Contacteer andere schrijfgroepen om te weten hoe zij het hebben aangepakt. 

Benader eerst een beperkt aantal mensen, vier tot zes, en laat de groep langzaam groeien. Experimenteer een tijdje met de manier van samenwerken voor je nieuwe mensen aantrekt. Daarna kan iedereen nieuwe schrijvers aanbrengen.

Tips voor een goede pennenvlucht

• Kies met wie je wilt werken: met beginners, gevorderden of met iedereen?
• Kies of je een groep met alle genres, één genre of enkele genres wilt. Kies je voor proza of voor poëzie? Kies je, binnen proza, voor fictie of voor autobiografie en dagboekteksten?
• Ga na welke schrijfmotieven je als criterium wilt: zoek je mensen die aan publiceren denken, willen optreden met hun teksten, zich willen ontspannen en anderen in hun teksten willen ontmoeten, een luisterend oor zoeken … ? Niet elke schrijver van de groep heeft dezelfde motivatie nodig. Het is wel handig op de hoogte te zijn van elkaars doelen.
• Ga na welke feedback mensen willen: vanuit de leeservaring, schrijftechnisch gericht op genrekenmerken zoals personage, plot, samenhang in een gedicht … of inhoudelijk/thematisch, gericht op de inhoud van de tekst (bijvoorbeeld in levensverhalen). Je kunt het soort feedback ook afwisselen.
• Ga na hoeveel schrijf- en vergadertijd mensen willen besteden.
  Spreek af hoeveel tekst de leden mogen inbrengen en hoe vaak. Werk je met fragmenten of een hele roman?
• Organiseer je bijeenkomsten goed en breng een langdurige wisselwerking tot stand tussen schrijven, lezen, feedbacken en herschrijven.

Niet elke vraag moet je zelf op voorhand beantwoorden. Je kan deze vragen ook voorleggen aan de groep schrijvers die er van bij het begin bij zijn en samen de richting van jullie groep bepalen.

-----------------------------------------------------------------------------

* De amateurkunsten in beeld gebracht, onderzoeksrapport van UGent en VUB, 2009

Verschenen in VERZIN herfst 2010

Online versie werd geüpdatet in 2022

Door Erik Vanhee

Foto © Creatief Schrijven vzw